Περί επεξεργασίας κειμένου

Τί θα ήταν οι υπολογιστές χωρίς τους επεξεργαστές κειμένου; Τίποτα. Τί χρειάζεται ένας φυλλομετρητής όπου μπορώ να διαβάσω τι λένε “οι άλλοι”, όταν εγώ ο ίδιος δεν μπορώ να καταθέσω τις δικές μου σκέψεις; Είναι μαγική η αίσθηση της γραφής, το “μαρτύριο” της αποτύπωσης των σκόρπιων σκέψεων στο χαρτί (οθόνη), η αισθητική επέμβαση στο κείμενο (μορφοποίηση), η αρχειοθέτηση και η εύκολη αναζήτηση.

Συχνά πιάνω τον εαυτό μου να κράτα άτακτες σημειώσεις σε χαρτάκια, πρόχειρα σημειωματάρια, ακόμη και στα περιθώρια των βιβλίων ή των περιοδικών. Όμως, όλες αυτές, παίρνουν το τελικό σχήμα τους, την “τέλεια” μορφή τους όταν περαστούν στον υπολογιστή. Όταν εξαφανιστούν οι μουτζούρες και τα ορνιθοσκαλίσματα και τη θέση τους πάρει η “πειθαρχημένη” δομή του ηλεκτρονικού εγγράφου.

Πόσο εντύπωση μου είχε κάνει, εκεί γύρω στο ‘87, όταν είδαν το αρχαίο PcWrite και το WordPerfect. Φυσικά δε μιλάμε για true type γραμματοσειρές, ούτε για εικόνες και clip art. Κι όμως η αίσθηση της τακτοποίησης, σε όλους εμάς που μεγαλώσαμε με το μολύβι και το χαρτί, ήταν φοβερή. Προκαλούσε δέος. Πρώτα στην οθόνη και μετά print... και “ως εκ θαύματος” να το κείμενο τυπωμένο.

Ο Νίκος Δήμου, στο δοκίμιό του “Ο Νέος Ψηφιακός Λόγος” περιγράφει εύγλωττα τη νέα μορφή ανάγνωσης και γραφής:

Για την γραφή είναι ήδη γνωστό πόσο την επηρεάζει η χρήση ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η δυνατότητα μορφοποίησης του κειμένου, η άνετη και εύκολη επεξεργασία, η κοπή, επικόλληση, ανασύνθεση, μετατόπιση τμημάτων του κειμένου, το κινηματογραφικού τύπου μοντάζ των παραγράφων, η συσσώρευση παλίμψηστων γραφών και εκδοχών, η ενσωμάτωση άλλων κειμένων ή διακειμενικών αναφορών - όλα αυτά γίνονται ευχερή χάρη στις δυνατότητες που έχουν τα προγράμματα επεξεργασίας κειμένου. Βιβλία όπως τα μεγάλα μυθιστορήματα του Umberto Eco όζουν υπολογιστή - δεν θα ήταν εύκολη (ίσως και δυνατή) η σύνθεσή τους σε χειρόγραφο.

Έχουν περάσει από τα χέρια μου πολλοί επεξεργαστές κειμένου η μάλλον πιο γενικά λογισμικό που διαθέτει ΚΑΙ δυνατότητες επεξεργασίας κειμένου. Δεν έχω καταλήξει ακόμη στον “ιδανικό”, πιθανό να μην υπάρχει κάποιος που θα μπορεί να ανταποκριθεί πλήρως σε όλες μου τις ανάγκες ή ιδιοτροπίες.

Κάποτε ήταν το WordPerfect. Από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90 κυριάρχησε στην ηλεκτρονική μου ζωή το γνωστό Word της Microsoft και φυσικά όλες οι επερχόμενες εκδόσεις του (ούτε ξέρω πόσες είναι, τα τελευταία χρόνια έχω χάσει λίγο τη σειρά). Από τότε που απόκτησα Μηλαράκι, άρχισα να δοκιμάζω διάφορα προγραμματάκια: BBEdit, Nisus Writer, Mariner Write, TextEdit (ο ενσωματωμένος επεξεργαστής του Mac OS X με πολύ αναπτυγμένες δυνατότητες πολύ ανώτερο του Notepad ή του Wordpad των Windows), Mellel. Φυσικά, από τότε που βγήκε το Pages έχει γίνει ο κύριος επεξεργαστής μου, αν και πιο πολύ κλίνει προς desktop publishing, παρά σε καθαρό επεξεργαστή.

Τελευταία, ιδίως για το blog, όπως και για διάφορα άλλα “ξερά” (χωρίς εικόνες, γραφικά κτλ.) κείμενα χρησιμοποιώ το MacJournal. Πλήρης επεξεργαστής κειμένου με όλα τα γνωστά εργαλεία, αλλά μ’ ένα επιπλέον, πολύ βολικό, χαρακτηριστικό: Τακτοποιεί όλα τα κείμενα σε journals, με ημερομηνία και ώρα καταχώρησης, σε μια εσωτερική βάση δεδομένων, η οποία είναι διαθέσιμη ανά πάσα στιγμή. Δε χρειάζεται ν’ ανοίγει και να κλείνει κανείς συνεχώς διαφορετικά έγγραφα. Όλα είναι στα χέρια του (στην οθόνη του...) όποτε τα χρειάζεται. Επίσης έχει τη δυνατότητα για full screen, εξαφανίζει τα πάντα, μένει μόνο μια μαύρη οθόνη, τα γράμματα...εσύ και το πληκτρολόγιο. Μου αρέσει αυτή η λειτουργία, γιατί συχνά η προσοχή μου αποσπάται από τα κουμπάκια, τα μενού και όλα τα...μπιχλιμπίδια που μπορεί να βρει κανείς σ’ ένα μοντέρνο πρόγραμμα.

Την τελευταία δυνατότητα, και μάλλον έχει αναπτυχθεί μόνο γι’ αυτή, την έχει και το WriteRoom. Μια πανάλαφρη εφαρμογή, μόνο για να...γράφεις. Τίποτε άλλο. Χωρίς κουμπάκια, χωρίς περιβάλλον. Μια οθόνη και οι...λέξεις....